Podstawą legalnej pracy w Polsce jest posiadanie przez cudzoziemca:

• dokumentów pobytowych, z którymi wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy (np. odpowiednia wiza lub zezwolenie na pobyt),
• dokumentów dopuszczających do polskiego rynku pracy lub zwolnienie z wymogu posiadania w/w zezwoleń).

O tym w jakich przypadkach cudzoziemcy mogą pracować w Polsce bez konieczności uzyskania dokumentów zezwalających na pracę pisaliśmy tutaj:

W innych przypadkach istnieje konieczność uzyskania odpowiednich dokumentów zezwalających na pracę. Jednym z takich dokumentów jest oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi składane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy (PUP).

Takie oświadczenie jest wpisywane przez urząd pracy do ewidencji i może być zastosowane w przypadku obywateli takich krajów, jak Ukraina, Białoruś, Gruzja, Armenia, Mołdawia i Rosja. Jest to procedura, która nazywana jest uproszczoną, ponieważ z wyjątkiem rejestracji ogłoszenia nie wymaga spełnienia żadnych warunków, ma jednak pewne ograniczenia. Oświadczenie daje prawo do wykonywania pracy bez dodatkowego zezwolenia przez okres 180 dni na przestrzeni kolejnych 12 miesięcy. Praca musi być wykonywana na warunkach określonych w tym oświadczeniu.

We wniosku  wpisuje się okres, na jaki pracodawca chciałby powierzyć pracę cudzoziemcowi, dołącza się kopię paszportu cudzoziemca – ze wszystkimi wypełnionymi stronami, jeśli cudzoziemiec przebywa w Polsce lub tylko stronę paszportu z danymi osobowymi, jeśli nie ma go w Polsce oraz składa oświadczenie o niekaralności pracodawcy. Pracodawca musi też uiścić opłatę w wysokości 30 zł.

Wnioski o wpis oświadczenia o powierzeniu pracy można składać przez Internet (za pośrednictwem portalu https://www.praca.gov.pl  albo w formie papierowej w urzędzie pracy. Wniosek pracodawca musi podpisać osobiście albo przez profil zaufany, ale dopuszcza się też złożenie wniosku bez uwierzytelnienia a podpisuje się go w momencie odbioru dokumentu.

Na rozpatrzenie wniosku PUP ma 7 dni roboczych, chyba że wymagane są wyjaśnienia lub uzupełnienie dokumentów – wówczas 30 dni. Po tym czasie oświadczenie rejestrowane jest w ewidencji oświadczeń, a pracodawcy wydawany jest jeden egzemplarzy oświadczenia, który przekazuje cudzoziemcowi i który jest podstawą ubiegania się o dokument pobytowy pozwalający na pracę w Polsce (np. odpowiednią wizę lub zezwolenie na pobyt czasowy). Cudzoziemiec, pracując już w Polsce, powinien mieć oświadczenie przy sobie, by móc je pokazać w razie rutynowej kontroli np. w miejscu pracy. Pracodawca w swojej dokumentacji przechowuje jedynie kopię oświadczenia.

Pracodawca zobowiązany jest do informowania urzędu pracy o podjęciu pracy przez cudzoziemca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy lub o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia pracy określonego w oświadczeniu. Niedopełnienie obowiązku informowania o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca podlega karze grzywny.

W trakcie pracy na podstawie oświadczenia cudzoziemiec może zmienić pracodawcę. Nowy pracodawca musi jednak uzyskać nowy dokument dopuszczający do rynku pracy, ponieważ cudzoziemiec może wykonywać pracę wyłącznie na rzecz pracodawcy wskazanego w oświadczeniu. W sumie na oświadczeniach od różnych pracodawców cudzoziemiec może pracować przez okres 180 dni w ciągu 12 miesięcy.

Jeśli cudzoziemiec został zatrudniony w związku z oświadczeniem na podstawie umowy o pracę, a pracodawca chce kontynuować z nim współpracę przez dłuższy okres, może złożyć do wojewody wniosek o wydanie zezwolenia na pracę na prostszych zasadach. Istnieje też możliwość, by sam cudzoziemiec złożył wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt i pracę.

Pracodawca ma obowiązek zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca. W umowie pracodawca jest zobowiązany uwzględnić warunki pracy zawarte w oświadczeniu.